آَشنایی با پرورش شترمرغ از صفر تا صد

شترمرغ

شترمرغ پرنده ای قوی جثه با پاهای بلند است و به گروه ماکیان تعلق دارد با توجه به خصوصیات

بسیار زیاد و منحصر به فردی که دارد می توان گفت که نگاه پرورش دهندگان را به خود اختصاص

داده حال اینکه با چه امکاناتی اولیه ای می توان پرورش شترمرغ را شروع کرد و به کسب درآمد رسید.

شترمرغ در میان طیور بیشترین مقاومت را دربرابر بیماری و شرایط محیطی دارد و هزینه نگهداری

آن نسبت به سایر طیور پایین‌تر است؛ این پرنده رشد سریعی دارد، پس از یک ماهگی، روزی یک

سانتیمتر رشد کرده و در سن ده ماهگی، قابل کشتار است، شاید به همین خاطر است که تولیدکنندگان

این محصول سود حاصل از تولید شترمرغ را ۴ برابر پرورش گاو عنوان می‌کنند.

 

شناخت اولیه از پرورش شترمرغ

شترمرغ به دلیل سازگاری با محیط زیست و آب و هوای متفاوت (از ۳۰ درجه سانتیگراد زیر صفر

تا پنجاه بالای صفر) از نظر نگهداری، کم هزینه‌ترین جایگاه را به خود اختصاص داده‌است،با حصارکشی

روی زمین‌های خاکی و ایجاد سایه‌بان، می‌توان از شترمرغ نگهداری کرد. غذای این پرنده، یونجه، علف،

تخم علف‌ها، دانه‌ها، غلات، شکوفه‌ها وجوانه‌های سبز، میوه و گیاهان دانه‌دار است و از آنجایی که غذا

به مدت ۴۲ ساعت در معده این پرنده گردش می‌کند، تمام مواد مغذی در بدنش جذب می‌شود.

برای شروع کار،مهمترازفضا و نقدینگی کافی اخذ مجوز حائز اهمیت است که خوشبختانه قوانین سخت و

دست و پاگیری ندارد و البته این مساله را هم فراموش نکنید همان ابتدای کار باید به فکر بازاریابی خوبی

در این حوزه باشید، چون گوشت شترمرغ باید هر ‏چه سریعتر به فروش برسد و در صورتی که در خلا

بسته بندی شود دوره نگهداری آن ۲۱ روز است؛اما ‏در صورت انجماد، گوشت را می توان تا یک سال نگهداری کرد.

 

انواع شترمرغ برای شروع و پرورش

قبل از اینکه یک پرورش دهنده شروع به تهیه و خریدن امکانات اولیه جهت پرورش و نگهداری شترمرغ کند،

باید انتخاب کند که چه چیزی را می تواند پرورش دهد. مثلا بعضی پرورش دهندگان با تهیه تخم شترمرغ و

قرار دادن آنها در دستگاه، شروع به پرروش جوجه می کنند و جوجه ها را پس از تولد و بیرون آمدن از تخم

می فروشند و از این طریق کسب درآمد می کنند.

گروهی دیگر از پرورش دهنده گان با پرورش شترمرغ های مولد شروع می کنند که در فصل تخم گذاری ۴۰

الی ۶۰ تخم می گذارند و گاهی به ۱۰۰ عدد هم می رسد و سن بلوغشان ۲ تا ۳ سالگی می باشد.

گروهی دیگر به دنبال پرورش شترمرغ های گوشتی و پروراری هستند.

پس انتخاب هر کدام از این موارد، مشخص می کند که به چه امکانات دیگری نیاز دارید یا بطور کامل تر می توان

گفت بر اساس چه تعداد و چه وزنی می توانید مساحت زمین تان را مشخص کنید.

 

روشهای پرورش شترمرغ

گزینه های مختلفی برای پرورش شترمرغ وجود دارد.

۱- چرخه کامل( Full Cycle)

این حالت شکل معمول است. شما مولدهایی دارید که تخم می گذارند، انکوباسیون و جوجه کشی را انجام

می دهید و سپس خودتان جوجه ها را تا رسیدن به سن کشتار پرورش می دهید.

۲- پرورش مولدها

برخی از مزرعه داران، مولد پرورش داده و تخمهای آنها را می فروشند.

۳- تجهیزات جوجه کشی

ممکن است بخواهید فقط تجهیزات جوجه کشی داشته باشید. مزرعه دارانی هستند که برای

جوجه کشی تخمهایشان به شما پول پرداخت می کنند. ممکن است تخم شترمرغ را خریداری

کرده و به صورت جوجه یکروزه به فروش برسانید.

۴- پرواربندی جوجه ها

کم هزینه ترین گزینه است. شما جوجه ها را در سن خاصی خریده و تا زمان کشتار پرورش می دهید. این

گزینه به ویژه برای تازه کارها جالب است، مخصوصا اگر قرار داد خرید مجدد پرنده های کشتاری وجود داشته باشد.

۵- گروه های منطقه ای

برخی طرفدار گروههای منطقه ای هستند چون مزرعه داران توسط یکدیگر حمایت می شوند.

کار گروهی از هر لحاظ مفید است. مزرعه داران همگی دارای مولد بوده و همه تخم شترمرغشان

را به یک فرد تحویل می دهند. هر مزرعه دار به طور چرخشی هر هفته تعدادی از جوجه ها را تحویل می گیرد.

این بدین معنی است که مزرعه دار اول همه جوجه های هفته اول را تحویل می گیرد. مزرعه دار

دوم همه جوجه ها را هفته دوم و ..، سیستم کاملا تعاونی است به طوری که هیچ جوجه ای به حال

خود رها نمی شود و مدیریت ۵ جوجه به آسانی ۲۰ جوجه است. مطلب دیگر اینکه همه کشاورزان از

خوراک مشابهی استفاده می کنند که به تولید محصول یکنواخت کمک می کند. خرید عمده، قیمت

مناسب تری را برای این مزرعه داران به همراه دارد.

 

اخذ مجوز 

برای اینکه بدانید اخذ چه نوع مجوزهایی برای احداث مزرعه شترمرغ لازم است باید با مراکز مرتبط از جمله

معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی و یا معاونت های امور دام بخش طیور غیر مرسوم

و سازمانهای مرتبط با پرورش شترمرغ منطقه مشورت کنید.

•    مجوز مالکیت پرندگان

•    مجوز حمل و نقل پرندگان

•    احداث چاه تلفات برای دفن پرنده های مرده

•    بازرسی های دامپزشکی

•    معیارهای امنیت زیستی نظیر حوضچه ورودی وسایل نقلیه تا وسایل نقلیه هنگام ورود به مزرعه از داخل مواد ضد عفونی عبور کنند.

 

امکانات مورد نیازشروع پرورش شترمرغ

در کنار سرمایه ثابت شامل تاسیسات، زیر ساخت ها و سرمایه جاری مثل هزینه خرید غذا، دارو،

حقوق و … ،سرمایه پشتیبان لازمه بسیار مهمی ست چراکه هر اتفاقی ممکن است رخ دهد و اگر

سرمایه پشتیبان را در نظر نگرفته باشید بدهکاری و دردسر و در نهایت وام و قرض و بدهکاری پایان

ناخوشی را برایتان رقم خواهد زد! ؛ البته که اگر با آموزش، کارآموزی، تجربه و کمک گرفتن از مشاوران

زبده،  وارد کار شوید احتمال ضرر و زیان نزدیک صفر خواهد بود اما به هر حال سرمایه پشتیبان را

فراموش نکنید. به دلیل نوسانات زیاد مالی نمی توان سطح مشخصی از سرمایه را برای شروع

مشخص کرد پس انتظار نداشته باشید که در این مقاله به شما بگوییم مثلا با یکصد میلیون تومان

میتوانید شروع کنید چراکه این حرف غیرکارشناسی و نشدنی است، اما چیزی که در این مقاله به

شما داده میشود اطلاعاتی دقیق از آن چیزیست که نیاز دارید و خودتان باید با توجه به نرخ روز براورد

هزینه را انجام دهید…

جدای از بحث سرمایه به زمین مناسب، نیروی ‏کار، آب و مجوز هم نیاز دارید. ابتدا باید برای این کار فضای مناسب را پیدا کنید.

 

زمین:

فضای مورد نیاز برای پرورش شتر مرغ نسبت به سایر پرندگان وسیع تر است چراکه ابعاد این پرنده و

نیازش به دویدن در فضاهای کوچک شدنی نیست ، ضمن اینکه محل نگهداری شترمرغ در دوره های

مختلف باید جدای از هم باشد. مثلا نمیتوان پرنده های بالغ را کنار جوجه های چند هفته ای نگهداری کرد.

با توجه به برنامه ای که در نظر دارید باید تصمیم بگیرید که چه مساحتی از زمین برای جفت گیری، نگهداری

‏جوجه ها، پرورش پرنده ها تا سن کشتار و تجهیزات جوجه کشی اختصاص دهید. ضمن اینکه ‏فضاهای دیگری

را برای ساختمان های اداری، فروشگاه یا محل استراحت کارگران هم در طول دوران کار باید درنظر داشته باشید.

شترمرغ ها معمولا به صورت دسته های سه تایی یعنی یک نر و دو ماده گروه بندی میشوند؛ اما شما ‏

ممکن است نگهداری جفتی ( یک نر و یک ماده)، یا دسته های چهارتایی ( یک نر و سه ماده) و یا ‏نگهداری

دسته جمعی (دو یا چند نر با دو یا چند ماده) در نظر بگیرید. کارشناسان، نگهداری جفتی و یا سه ‏تایی را

توصیه می­کنند؛ چون کنترل عملکرد فردی هر پرنده در این روش راحت و دقیق تر است. فضای مورد نیاز برای

پرورش یک دسته سه تایی۳۰ متر در ۵۰ متر و در مجموع ۱۵۰۰ ‏متر مربع است. البته این اندازه بدون هیچگونه

عواقب جدی تقریبا به نصف قابل تقلیل می باشد ‏اگرچه گردشگاه های بزرگتر با مکان های دویدن وسیع مطلوبتر

است. برای آنکه حیوان بتواند به خوبی بدود و فعالیت داشته باشد گردشگاه ها را به ‏صورت مستطیل طراحی می­کنند.

 

سالن پرورش:

جوجه ها طی چهار هفته اول زندگی به فضای کمی نیاز دارند؛ فضای ۲ متر در ۱۰ متر برای ۲۰ جوجه کافی

است، اما جوجه ها سرعت رشد چشمگیری دارند و با رشد جوجه ها ‏نیاز به فضای پرورشی به سرعت افزایش

می یابد. پس دقت کنید اگر توانایی خرید ۶۰ جوجه را در شروع کار دارید، قبل از خرید بررسی کنید که توانایی

تامین فضا برای ۲۰ گروه بالغ سه تایی که چیزی معادل ۳۰٫۰۰۰ متر مربع می­شود را هم دارید؟! عدم توجه بسیاری

از سرمایه گذاران تازه کار به این موارد مهم باعث شکست و ضرر و زیان آن­ها شده است.

جوجه ها تا ۱ ماهگی به دمای ۳۰ تا ۳۲ درجه سانتی گراد نیاز دارند پس تهیه یک سالن بزرگ و مسقف

بسیار ضروری است. در صورت وجود منبع گرمایی، ‏همه جوجه ها باید به این منبع گرمایی دسترسی داشته باشند.

بر اساس احتیاجات بدنشان جوجه ‏ها باید دور از حرارت بنشینند. وقتی جوجه ها مستقیما از هچر به زیر

سایه بان در طول روز منتقل می شوند، در دو هفته اول به یک لامپ حرارتی در طول شب نیازدارند.

سایه بان حتی به شکل ‏سایه درخت عامل مهمی برای شترمرغ ها در هر سنی است.

 

آشیان مخصوص تخم گذاری:

بهتر است برای شتر مرغ های مولد قسمتی را طراحی و یا بسازید که در آن مکان ها پس از جفت گیری مولد

ماده بتواند به راحتی تخم گذاری کند و پس از تخم گذاری می توانید جهت جلوگیری از صدمه و آسیب آنها را

به محلی دیگر که دما و رطوبتش کنترل شده ببرید و پس از انباشته شدن حال بفروشید و درآمدزایی کنید یا

برای تولید جوجه در دستگاه جوجه کشی بگذارید.

در مواقعی که در نظر دارید تجهیزات ‏جوجه کشی مورد نیاز را خودتان داشته باشید باید ابعاد اتاق مورد نیاز را در

نظر داشته باشید که ‏بستگی به انکوباتور و هچر خریداری شده دارد. به یک اتاق برای انکوباتور، یک اتاق برای

هچر، محلی ‏برای تمیز کردن تخم ها و محلی اختیاری برای ذخیره تخمها قبل از قرار دادن در انکوباتور نیاز دارید.

خوراک:

بیشترین هزینه پرورش شترمرغ مربوط به غذا و جیره ی آنها می شود و ۶۰ تا ۷۰ درصد را شامل می شود

که علوفه، ذرت، مواد معدنی، ویتامین ها، اسیدهای آمینه و مخمر را در بر دارد.

هر شترمرغ بالغ روزانه ۲۹۰۰ گرم خوراک مصرف میکند؛ تعداد پرنده های مورد نظر را در این عدد ضرب کنید و

ببینید چه حجمی از غذا فقط برای یک روز مصرف میشود و باید این را هم در نظر داشته باشید که جایی را

برای نگهداری غذای آنان به گونه ای که ظرفیت دپوی یکماه جیره غذایی داشته باشد ،  فراهم کنید .

هزینه غذا ۶۰% تا ۷۰ % کل هزینه پرورش شترمرغ را تشکیل می دهد بنابراین درک آن در ابتدای آغاز به

کار پرورش شترمرغ بسیار مهم است. متاسفانه پرورش دهندگان قدیمی و جدید حداقل آگاهی را از این موضوع دارند.

هزینه غذا به خودی خود مهم نیست بلکه تفاوت موجود در درآمد پرنده های پروار شده و هزینه تولید آن ها

اهمیت دارد. علاوه بر محاسبه هزینه تخم، جوجه، پرنده آماده کشتار که همه فاکتورهای مهمی هستند،

محاسبه افزایش در آمد حاصله از تولید بالاتر ( تعداد تخم، تعداد جوجه، کیلوگرم گوشت تولیدی و پوست بزرگتر)

نیز اهمیت دارد. بنابراین بسیاری از مردم بدون بررسی قابلیت در تولید گزینه های مختلف و استنتاج از اینکه تغذیه

بهتر موجب کاهش ضرر ناشی از عدم باروری، مشکلات جوجه در آوری و تلفات جوجه ها می شود، به دام

((کاهش)) هزینه های غذا گرفتار می شوند!

 

بهداشت:

شترمرغ ها علاقه به نوشیدن آب در حین غذا خوردن دارند که این عمل موجب کثیف شدن سریع آب می شود

و بنابراین باید به طور منظم آب تمیز در اختیارشان قرار گیرد.

شست و شوی هر روزه ی ظرف آب شترمرغ ها یکی از ظرایف تولید این پرندگان است که برای حفظ سلامتی

آن ها بسیار حائز اهمیت است؛ ممکن است از این نکته سریع و بدون توجه عبور کنید اما جالب است بدانید

متاسفانه همین نکته به ظاهر کوچک گاها باعث ضررها و تلفات گسترده ای مزرعه های پرورش شترمرغ شده است.

 

آب :

پرندگان در طول شبانه روز به آب نیاز دارند. این موضوع را باید در طراحی لانه ها در نظر داشته باشید که

احتمالا تأمین آب، هزینه ای را به شما تحمیل خواهد کرد. در آب و هوای سرد، ممکن است نیاز به نصب

آبگرمکن هایی باشد تا دمای آب را برای همه پرنده ها در ۲۰ درجه سانتیگراد ثابت نگه دارد و صرفا یخ نزدن

آب کافی نیست.

 

وظایف کارگران مزرعه پرورش شترمرغ

شترمرغ توان بدنی بالایی دارد و  میتواند ضربه ای معادل یک پتک ۷۰۰ کیلوگرمی را با ضرب پاهایش به بدن

وارد کند! پس ضمن این که دیوارها و حصار محل نگهداری آنها باید مقاوم باشد، نکته دیگر حفظ سلامتی جانی

کارگران است و باید آموزش ببینند که مخصوصا هنگام نزدیک شدن به شترمرغ های نر، چگونه رفتار کنند و

درصورت عصبی شدن حیوان، چطور از خود دفاع کنند.

پرندگان بالغ باید دو بار در روز تغذیه شوند یک بار در اوایل روز و یک بار در وسط یا پایان عصر. جوجه ها باید

حداقل پنج بار در روز سرکشی شوند، وقتی تخم ها هفته ای یکبار گذاشته شوند جوجه کشی به طور

روزانه و هچینگ باید روزی دو بار بررسی شود

عمل دیگری که نیاز شدیدی به نیروی کار دارد تمیز کردن لانه جوجه ها است تا جوجه ها از خوردن مدفوع

باز داشته شوند ( بسته به تراکم، سطح و سن جوجه ها ) به طو ر مشابه، چیدن تخم ها در انکوباتور و

نظافت هچر به زمان زیادی نیاز دارد. پس از اعمال مربوط به کارگران مزرعه، قسمت اعظم کار پرورش، نظارت

است. پیشگیری بهتر از درمان است و بر طرف کردن نواقص پیش از بروز مشکل موجب صرفه جویی در وقت و هزینه می شود.

نظارت مداوم موثر است، اما بهترین حالت این است که مولد ها غیر از زمان خوراک دادن و جمع آوری تخم

شترمرغ به حال خود رها شوند. انجام امور با یک شخص امکان پذیر است ولی استفاده از دو یا چند نفر

آسان تر بوده و استرس کمتری به همراه دارد.

 

 

کشتار شترمرغ

بهترین زمان برای کشتار شترمرغ ها بین ۱۰ تا ۱۲ ماهگی آنان است که در این مقطع زمانی حدود ۱۲۰

کیلوگرم وزن گرفته اند و از این ۱۲۰ کیلوگرم حدود ۲۵ تا ۴۵ کیلوگرم گوشت خالص(بسته به نوع پرورش و نگهداری)

بدست میآید. گوشت خالصی که هیچگونه ضایعات و اضافاتی در آن نیست .

 

کلام آخر

توصیه کارشناسان بر این است که با یک طرح توجیحی و شناخت و آگاهی کامل شروع به راه اندازی مزرعه

و سالن پرورش شتر مرغ داشته باشید و هم چنین به علت عدم تجربه کافی با تعداد کم شروع و به درآمد

برسید و سپس اگر متوجه این شدید که می توانید در این حرفه موفق شوید ادامه دهید و تعداد را افزایش دهید

مثلا با گله مولدها و پرورش مجددا کسب درآمد کنید و در آخر با توجه به مورد انتخابی شما برای پرورش،

مساحت زمین، تغذیه، نیروی کارگر، فنس و دیوار را طراحی و امکانات اولیه را تهیه و در این صنعت بزرگ قدم بردارید.

 



دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *