رشد سریع دامپروری از چند دهه گذشته سبب به وجود آمدن صنعت دامپروری به شکل امروزی شده است.

صنعت دامپروری از جهت به کارگیری روشهای جدیدتر و موثرتر دائما در حال تغییر و پیشرفت می باشد.

راندمان تولید گوشت یا تخم مرغ وابسته به توانائی ژنتیکی گله مورد پرورش است. یک دامپرور زمانی موفق

است که توانائی ژنتیکی گله را در مورد راندمان تولید ، در بالاترین سطح ممکن بروز دهد. یکی از شروط

اصلی برای رسیدن به حداکثر راندمان تولید ، تغذیه متعادل گله می باشد. به همین دلیل تهیه یک جیره

غذائی متعادل از نظر مواد مغذی (پروتئین ، کربوهیدرات ، چربی ، مواد معدنی ، ویتامین ها) که جوابگوی

احتیاجات حیوان باشد الزامیست. البته به همان اندازه که کمبود یک ماده مغذی در جیره غذائی می تواند

موجب افت راندمان تولید شود، بالا بودن میزان همان ماده مغذی در جیره نیز ، هم موجب ضرر اقتصادی

شده و هم می تواند به سلامت حیوان لطمه وارد نماید.

از طرف دیگر هدف یک دامپروری در کنار تولید پروتئین حیوانی ، سودآوری می باشد. از آنجائیکه بیشترین

هزینه تولید فرآورده های دامپروری مربوط به تغذیه می باشد (۷۰-۶۰%هزینه ها) ، در نتیجه تهیه جیره ای

الزامیست که علاوه بر تامین احتیاجات غذائی حیوان ، از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشد.

در حقیقت یکی از رموز موفقیت برای دامپرور ، تهیه جیره متعادل با حداقل قیمت است.  برای نیل به این

هدف باید از منابع خوراکی محدود و گران قیمت به بهترین نحو استفاده نمود. تهیه جیره غذایی کار چندان

ساده ای نبوده و منحصر به مخلوط کردن چند قلم ماده خوراکی نیست ، بلکه نیاز به داشتن اطلاعات کامل

از احتیاجات غذائی گله مورد پرورش و ترکیب و کیفیت خوراک ها دارد.

 

تغذیه ذرت در گاوهای شیری

کیفیت ذرت در تغذیه گاوهای شیری منحصر به فرد است . این گیاه دارای ارزش غذایی بالایی است و حاوی

مقادیر زیادی انرژی و نشاسته می باشد . این گیاه قادر است در هر هکتار ۴۰ تن علوفه تازه و در برخی شرایط

حتی بیشتر از این مقدار تولید کند به عبارت دیگر تولید آن در هر هکتار ۱۰ تا ۱۵ تن ماده خشک است. بر اساس

هدف مصرف گیاه ذرت نحوه برداشت آن متفاوت است.

 ذرت تازه : ذرت تازه را می توان در هر مرحله ای از رشد گیاه حتی در مرحله اولیه رشد نیز برداشت کرد.

در مراحل اولیه رشد علوفه ذرت ارزش غذایی مناسبی دارد ولی باید مواظب بود که میزان زیادی از علوفه

تازه به صورت یک جا به مصرف دام نرسد زیرا دارای ترکیباتی است که به سرعت هضم شده لذا توصیه

می شود که در هر وعده غذایی بیش از ۱۰ کیلو گرم علوفه تازه در اختیار دام ها قرار نگیرد .

ذرت دانه ای ( کنسانتره ) : برداشت ذرت دانه ای باید در زمانی صورت گیرد که بلال آن کاملاً رسیده باشد.

سه روش برای ذرت دانه ای وجود دارد :

الف ) برداشت بلال کامل و خرد کردن و قرار دادن آن سیلو

ب ) برداشت بلال کامل به روش خرمن کوبی که محصول حاصل از این روش شامل دانه های بلال

و قسمتی از چوی بلال است که فرایند شده و سیلو می شوند .

ج ) استفاده از کمباین که در این روش چوب بلال خرد شده و دانه های آن جدا می شود

محصول این روش تنها شامل دانه ذرت است .

 سیلوی ذرت : برداشت دانه های ذرت برای سیلو کردن باید در زمانی صورت گیرد که به اندازه کافی

رسیده باشند ( مرحله خمیری سفت ) . همچنین طول مطلوب قطعات ذرت خرد شده باید ۰/۸ سانتی متر باشد .

 

سیلوی ذرت

با فرا رسیدن فصل برداشت ذرت علوفه ای و تهیه ی سیلوی ذرت که از ضروریات گریز ناپذیر دامداری های

صنعتی جهت تهیه ی علوفه ی بسیار با ارزش، آب دار، ارزان قیمت و قابل دسترس در تمام فصول محسوب

می شود، فرصت را غنیمت می شماریم و نکاتی را در مورد تهیه ی آن یاد آوری می کنیم.

به شرایطی که تحت آن محصولات زراعی مرطوب مورد تخمیر کنترل شده قرار گیرند، اصطلاحاً (سیلو کردن)

می گویند. طی این عمل فرآورده های زراعی (مثل علوفه ها) تحت شرایط بی هوازی و توسط میکروارگانیسم ها

تخمیر شده و قندهای قابل تخمیر آنها به ترکیبات با ارزش مثل اسید لاکتیک تبدیل می شوند.

حالت اسیدی سیلو (PH<4 ) این امکان را به وجود می آورد که بتوان آن را به صورت تازه و آبدار برای مدت

طولانی (حتی سال ها) نگه داری کرد. سیلوی ذرت غنی از انرژی است؛ ولی از نظر پروتئین، مواد معدنی

خصوصاً کلسیم و فسفر و ویتامین هایی مثل ویتامین D فقیر است؛ و بدین لحاظ در موقع تغذیه آن بایستی

به تعادل فقیر است؛ و بدین لحاظ در موقع تغذیه ی آن بایستی به تعادل مواد مغذی جیره توجه لازم را مبذول داشت.

در سیلو کردن ذرت علوفه ای توجه به چند نکته ی اساسی مانند، زمان برداشت محصول(بلوغ گیاه)،

عملیات درو کردن و خرد کردن (چاپر کردن)، اندازه  علوفه خرد شده، سرعت عمل در حمل علوفه به سیلو

و فشرده کردن هر چه سریع تر علوفه (خارج کردن هوای سیلو)، ضروری است.

مدیریت صحیح سیلو

برداشت علوفه ذرت در مرحله مناسب رشد ، پر کردن و متراکم کردن سریع سیلو ، پوشاندن سریع و مناسب سیلو.

برداشت علوفه ذرت باید در مرحله ای از رشد گیاه ضورت گیرد که دارای ۳۵ – ۳۰ % ماده خشک باشد. این مرحله زمانی

است که برگ های علوفه ذرت از پایین بوته شروع به زرد شدن کرده و دانه های ذرت به صورت خمیری و در حال سفت

شدن باشند در غیر این صورت اگر علوفه ذرت در مرحله ای برداشت شود که ماده خشک آن کمتر از ۳۰ % باشد ضایعات

سیلو به صورت از دست رفتن مواد مغذی از طریق پساب زیاد می شود .

از آنجایی که غالباً میزان ماده خشک علوفه ذرت در مرحله برداشت مناسب نیست، بهتر است برای کنترل آب مازاد

اقداماتی انجام داد. در این راستا می توان در هر تن علوفه بر اساس رطوبت آن ۴۰ تا ۷۰ کیلوگرم تفاله خشک

چغندر قند اضافه نمود. این تفاله باید به صورت پرک و یا کل علوفه مخلوط شود نه این که به صورت یک لایه ریخته شود.

تفاله خشک چغندر قند علاوه بر جذب مقدار زیادی آب مازاد می تواند شرایط تخمیر علوفه را نیز بهبود بخشد هرچند

اضافه کردن دانه جو آسیاب شده می تواند مفید باشد ولی به لحاظ تلفات حاصل از تخمیر اقتصادی نمی باشد.

افزودن اوره به سیلو

افزودن اوره به علوفه سیلو شده ( ۱ تا ۲ کیلو گرم در هر تن ) در زمان پر شدن سیلو می تواند مفید باشد زیرا باعث

افزایش سطح پروتئین علوفه سیلو شده تهیه ازت سهل الهضم برای رشد باکتریایی سیلو شده و در نتیجه از کاهش

کیفیت پروتئین علوفه جلوگیری می کند افزایش سهم تولید اسید استیک در توده سیلو شده و طول عمر سیلوی ذرت

در آخورها افزایش می یابد . توصیه می شود ۱ تا ۵/۱ کیلوگرم کربنات کلسیم به هر تن علوفه در حال سیلو شده اضافه گردد.

همیشه دامداران سعی می کنند مقداری از علوفه سبز تولید شده در فصل های بهار و تابستان را برای مصرف زمستان

دام های خود خشک و ذخیره کنند. ولی اولاً خشک کردن علوفه باعث افت شدیدی در آن می شود و ثانیاً همیشه امکان

خشک کردن علوفه وجود ندارد. بنابراین در مناطقی (مثل مناطق کوهستانی و مرطوب)که خشک کردن علوفه مقدور نباشد،

می توان غذای دام را به صورت سیلو شده انبار و نگهداری کرد.

بررسی ساختمان سیلو

به یاد داشته باشید که شما در موقع تهیه ی سیلوی ذرت در حالاانجام یک (سرمایه گذاری) هستید. لذا قبل

از آن که اقدام به پر کردن سیلو کنید، بهتر است ساختمان آن مورد بررسی قرار داده و مواد زائد احتمالی

موجود در آن را تخلیه کنید. بررسی های علمی نشان داده اند که خاک حاوی مقدار زیادی میکروارگانیسم های

تولید کننده ی اسید بوتیریک (یک عامل تضعیف کننده ی سیلو) می باشد. خلل و فرج دیواره های سیلو را

با آستر سیمانی بپوشانید. چاه سیلو را تخلیه کنید و ترجیحاً سیلو را با محلول ۳ تا ۵ درصد اسید شستشو

دهید تا میکروارگانیسم های ناخواسته موجود در ساختمان سیلو از بین بروند.

بهترین زمان برداشت علوفه ذرت

بهترین زمان برای برداشت علوفه ذرت، موقعی است که رطوبت گیاه در حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد باشد.در این حالت

دانه های ذرت به حالت خمیری در آمده اند و پیکر گیاه هنوز سبز است. رایج ترین و عملی ترین روش برای تعیین

زمان مناسب برداشت علوفه سیلو این است که اگر با ناخن دست دانه های ذرت را فشار دهیم اثر ناخن بر روی

دانه باقی بماند، یا اگر بدن ذرت را به دو نیم تقسیم کنیم، خط سفیدی که معروف به خط شیر(Milk line) است

در وسط دانه ها به صورت یک دایره مشخص شود

بهتر است عملیات خرد کردن علوفه ی ذرت در روز صورت گیرد؛ زیرا قند محلول علوفه در طول روز در بیشترین

مقدار خود قرار دارد. بهترین اندازه جهت خرد کردن گیاه، قطعات ۱ تا ۳ سانتی متری است. حمل علوفه ی خرد

شده از مزرعه به سیلو بایستی بلافاصله صورت پذیرد و حتی المقدور عملیات پر کردن، کوبیدن و فشردن توده ی

علوفه در طول همان روز انجام گیرد. سرعت فشردن مناسب توده ی علوفه بهترین نقش را درکیفیت سیلوی ذرت

تولیدی خواهد داشت. هدف از فشردن علوفه سیلو خارج کردن هر چه بیشتر هوای موجود در لابه لای قطعات

علوفه است؛ زیرا اکسیژن موجود در سیلو طبق فرمول شیمیایی  زیر باعث اکسیداسیون مواد قندی موجود

در علوفه و هدر رفتن آنها می شود.

نکات مهم هنگام پر کردن سیلوی ذرت

حرارت در واقع مقدار آب تولیدی حاصل از سیلو( ازانتها به ابتدای سیلو) و حرارت آن بهترین شاخص چگونگی

فشردگی علوفه است. عملیات پر کردن و فشردن سیلو بایستی در عرض سیلو صورت گیرد نه در طول آن.

زیرا حرکت زیاد لودر روی توده ی علوفه باعث تخریب بافت گیاهی آن می شود.

بلافاصله پس از پر کردن سیلو بایستی روی آن را با پوشش پلاستیکی محکمی کاملاً پوشاند و کلیه ی

مجاری نفوذ هوا را به دقت مسدود کرد. عدم دقت در این عملیات موجب ورود اکسیژن به سیلو و عمل

اکسیداسیون خواهد شد. در یک روش ساده عملی و ارزان قیمت می توان پس از پوشاندن روی سیلو با

پوشش پلاستیکی از تایرهای کهنه ماشین آلات برای نگهداری و سنگین کردن آن بهره برد. حتی می توان

از کیسه های شن و بلوک های سیمانی به این منظور استفاده کرد. در موقع پر کردن سیلو می توان برای

بهبود کیفیت سیلوی تولیدی بسته به شرایط از افزودنی های متفاوتی استفاده کرد. امروزه در بسیاری

از نقاط دنیا از فرآورده های بیولوژیک به عنوان افزودنی  سیلو استفاده می شود.

سخن نهایی

ارزش غذایی سیلوی ذرتی که خوب عمل آوری شده باشد حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد کل ارزش غذایی علوفه

تازه است که عدد قابل توجهی می باشد. ذخیره علوفه در سیلو و تهیه سیلوی ذرت فضای بسیار کمی

را در مقایسه با مواد خشک انباری آن در بر می گیرد. در ضمن با سیلو کردن علوفه، خطر آتش سوزی آن

از بین می رود و ضریب امنیتی علوفه مورد نگهداری افزایش خواهد یافت.  در صورتی که به هر دلیل رطوبت

علوفه ذرت تهیه شده بیش از حد باشد، برای جلوگیری از به هدر رفتن شیره ی گیاهی علوفه که ماده ی

بسیار با ارزشی است می توان در کف سیلو به ارتفاع ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر کاه پهن کرد تا رطوبت اضافی

را جذب کند. در صورتی که سیلوی ذرت به روش اصولی تهیه شده باشد، می توان آن را برای سال ها بدون

آن که آسیبی ببیند نگهداری کرد؛ ولی حداقل زمان لازم جهت باز کردن سیلو و مصرف آن در صورت عدم

استفاده از افزودنی های بیولوژیک در حدود یک ماه می باشد و در صورتی که از این افزودنی ها استفاده گردد

این مدت به یک هفته تقلیل می یابد.

در موقع استفاده از سیلو بایستی سعی شود که همه روزه یک برش عمودی به ضخامت حدود ۲۰

سانتی متر از آن برداشت شود تا افت ناشی از تبخیر اسیدهای چرب فرار و همچنین وقوع تخمیر ثانویه به

حداقل خود برسد در ضمن در یک روش ایده ال بهتر است برداشت سیلو به صورت برش های مکعبی توسط

دستگاه برشگر (Cutter) صورت گیرد و سیلوی برداشت شده سریعاً در اختیار دام قرار داده شود.