نکاتی در مورد پرورش و افزایش شیردهی گاوهای شیری در زمستان
تعریف گوساله
به طور کلی به گاوهای غیر بالغ که جنسیت نر یا ماده داشته و سن آن از ۸ ماه کمتر باشد
گوساله می گویند . اگر بخواهیم واژه گوساله را از نظر دستور زبان فارسی مورد بررسی قرار
دهیم از دو بخش گو ( گاو ) و ساله ( یک سال ) تشکیل شده است که معنی گاو یک ساله
را دارد . اصولا گوساله را به دو منظور پرورش می دهند که عبارت است از ؛
– گوساله شیری
– گوساله پرواری ( گوشتی )
که در ادامه بیشتر با این دو مورد آشنا می شویم .
پرواربندی:
به پرورش و حفظ دام با مدیریتی ویژه به گونه ای که در حداقل زمان به رشد بالایی از نظر تولید
گوشت در حد توان و ظرفیت ژنتیکی خود برسد پروار بندی می گویند ، که به عوامل متعددی
مربوط می شود ؛
• عوامل ژنتیکی ( ۳۰ % )
• عوامل محیطی مانند تغذیه و جایگاه و بهداشت و … ( ۷۰ %)
گوساله هایی که جنسیت نر دارند پس از ۳ الی ۴ ماه از بدو تولد از واحد شیرواری گرفته شده
و به واحد پروار بندی منتقل می شود .
گوساله شیری چیست ؟
پرورش دام همراه با مدیریتی خاص در حداقل زمان به حداکثر میزان تولید شیر با توجه به توان و
ظرفیت ژنتیکی برسد .
آب و هوای سرد مانع رشد گوساله ها می شود ؟
یکی از بدترین مواردی که باعث ضربه زدن به رشد گوساله می شود و دامداران به آن توجهی
نمی کنند هوای سرد زمستان است . برای رفع این عامل موارد زیادی را می توان در نظر گرفت
و انجام داد . روش هایی که با آن می توان انرژی بیشتری به گوساله برسانیم تا به رشدشان
لطمه ای وارد نشود عبارت است از ؛
• بالا بردن شیرمصرفی
• خوراندن شیر جایگزین بیشتر
• خوراندن بیشتر شیر حذفی پاستوریزه شده
• خوراندن شیر جایگزین با سطح چربی بالا
• استفاده از مکمل چربی در خوراک مایع
عوامل مهم در افزایش بهره وری گاوداری
از اصلی ترین مباحث تولید غذا در جهان نحوه تهیه خوراک دام و طیور با کیفیت بالا می باشد
در واقع استفاده از خوراک دام و همچنین مکمل ها و کنسانتره های دام به صورت صحیح از
شروط مهم در افزایش بهره وری دامداری ها می باشد در این مقاله به تاثیر تغذیه صحیح گاو بر
افزایش تولید شیر می پردازیم.
دلایل کاهش شیر گاو و راهکار هایی برای افزایش شیر گاو :
اسیدوز و کتوز بیماری‌هایی هستند که باعث کم شدن شیر گاو می‌شوند و حتی ممکن
است کم شدن کاه و علف و… که به دلیل خشک‌سالی از بین رفته‌اند باعث کم شدن
شیر گاو شود. خوراک گاو و گوسفند و… فقط در شیردهی گاو تأثیر ندارد بلکه مواردی
دیگر هم هستند که در شیردهی گاو نقش مهمی دارند مثل: بهداشت گاو و بهداشت
محیطی که گاو در آن هست ، ژنتیک گاو و رفتاری که انسان‌ها با دام دارند. زیاد کردن
شیر گاو درزمانی که آب فراوانی وجود دارد و از خوراک و مواد غذایی باکیفیت و سالم
استفاده می‌شود کار دشواری نیست.
حال برای شما سؤال پیش می‌آید که چگونه در فصل‌هایی که خشک‌سالی حاکم شده
است گاوی با شیردهی زیاد داشته باشیم تا انتهای متن با ما باشید تا جواب سؤال خود
را دریافت کنید.
عوض شدن غیرمنتظره خوراک و تغذیه گاو:
اگر خوراک جدید به گاوتان بدهید روی تعداد میکروبی شکمبه گاو تأثیر می‌گزارد و نقش دارد زیرا
ده میلیارد میکروارگانیسم در شکمبه گاو وجود دارد. تمام گاوها باید به‌اندازه نیازشان و به‌اندازه
لازم کاه و علف و خوراک مناسب خودشان و کنسانتره را مصرف کنند ولی این را نیز بدانند استفاده
زیاد این‌ها باعث بیماری برای گاوها می‌شود و باعث ضرر می‌شود. در فصل‌هایی که خشک‌سالی
راداریم و مواد غذایی دام‌ها کم می‌شود مواد غذایی مثل یونجه کاه علف و…
برای این‌که میزان شیر را در دام‌ها بالا ببرند از کنسانتره زیادی استفاده می‌کنند که این امر ناگهانی
باعث ضررهایی می‌شود.
تقسیم و دسته‌بندی گاوهای که زیاد تولیدمثل انجام می‌دهند:
شیر گاوها تا ۴ ماه بعد از تولد گاو زیاد می‌شود و در این هنگام باید به خوراک گاو مادر توجه بسیار
زیادی داشته باشید تا گاو مادر دچار بیماری نشود؛ زیرا بیماری‌هایی به نام تب شیر و کت وز. اسیدوز
جابه‌جا شدن شیردان گاو و چربی کبد بعد از زایمان در گاو پدیدار می‌شود که برای جلوگیری کردن از
مبتلا شدن گاو به این بیماری‌ها فقط کافی است تغذیه‌ای مناسب و سالم را برای گاو در نظر بگیرید.
و در نظر گرفتن درصد مصرفی که گاوها از علوفه و کنسانتره اهمیت بسیار زیادی دارد.
در روز کنسانتره باید بین ۹ تا ۵/۴ کیلوگرم زیاد شود و حتی اگر ممکن است گاوِ شیرده محل استراحتش
از مدل فری استال باشد و دارای تهویه باشد. دادن ۳ تا ۱۲ کیلوگرم نیاسان در طول روز برای کم شدن
اجسام کنونی خون گاو توصیه می‌شود.
بالا رفتن کنسانتره مصرفی:
بعدازاین که ۴ ماه از زایمان گاو گذشت مقدار را برای گاو زیاد کنید. و باید از کنسانتره های باکیفیت و
عالی استفاده کنید.
اگر کنسانتره را برای گاوتان مصرف کردید باید در کنار آن از خوراک‌هایی مانند:
پودر چربی ، پودر ماهی ، پسمان خشک صنایع تقطیری ، ملاس ، گلوتن ذرت ، پروبیوتیک ها ، خمرها ،
بافرها ، مکمل‌های معدنی و ویتامین‌ها نیز استفاده شود.
افزایش تولید شیر در گاو:
معروف‌ترین میزانی که شیر گاو را می‌دوشند ۲ بار هست که زمانی که بین گرفتن شیر گاو است در بازه‌های
زمانی بین ۱۲_۱۴-۱۰ و یا ۱۵-۹ و یا ۱۶-۸ ساعت یک‌دفعه هست. اگر میزان گرفتن شیر پستان گاو را به سه
مرتبه برسانید کمک به افزایش شیر گاو می‌شود.
وضعیت خوراک گاو ازنظر کیفیت:
خوراکی که دارای کیفیت بالایی باشد و وضعیت مناسبی داشته باشد مرطوبت و میزان آبی که در خود جمع
کرده است به میزان لازم هست و باعث افزایش اشتهای گاو می‌گردد و باکیفیت بودن و استفاده شدن مواد
موردنیاز بدن گاو باعث ایجاد سلامت بیشتر گاو و گوشت گاو می‌شود و مهم‌ترین نکته این است که باعث
افزایش شیر گاو نیز می‌شود. پس اگر می‌خواهید گاوی پرشیر داشته باشید باید از مواد غذایی عالی و
باکیفیت برای دام خود استفاده کنید.
شاید بعضی از افراد معنی و مفهوم کنسانتره را ندانند پس تعریفی کوتاه از این واژه (کنسانتره) را داشته باشیم:
کنسانتره برای افزایش شیر گاو مورد استفاده است و مجموعه قاتى شده از مواد پروتئین دار و مواد موردنیاز بدن گاو هست.
نگهداری و بالا بردن شیر گاو در زمان‌های کم‌آبی (خشک‌سالی):
در بعضی از مناطق میزان بارش باران بسیار کم است مانند یزد و بعضی از مناطق امکان کاهش میزان
بارندگی وجود دارد حال برای این‌که برای دامداران مشکلی ایجاد نشود و با کم بودن یونجه و کاه مواجه
نشوند راه‌حلی وجود دارد. استفاده کردن از تفاله‌ها و پوس‌ها و… فرمولی برای حل کردن این مسئله
هست زیرا کم‌آبی و خشک‌سالی مسئله مهمی هست و خشک‌سالی باعث کم رونق شدن تمام‌کارها
می‌شود اما بعضی از کارها مثل دامداری آب برایشان مسئله‌ای حیاتی هست و حتی باعث از هم پاشیدن
آنها نیز می‌شود. درصد کنسانتره و علوفه در رژیم غذایی گاو باید ۵۵% علوفه و ۴۵% کنسانتره استفاده گردد.
نکاتی نهایی در تولید شیر گاو :
– یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار برای سلامتی و افزایش تولید شیر گاو استفاده از مقدار معینی از علوفه در
تغذیه گاو می باشد . در واقع با تغذیه مناسب دام یعنی استفاده صحیح از کنسانتره گاو پر شیر یا مکمل
گاوی است که روند کار یک گاوداری به سمت بهره وری بیشتر سوق پیدا می کند . استفاده بیش از حد از
کنسانتره گاوی( آرد جو ، سبوس ، تفاله چغندر قند ) باعث بروز مشکلات تغذیه ای در گاو ها و کم شدن
میزان چربی و کاهش شیر در گاو شیرده می شود.
– قابل توجه است که میزان تولید شیر در یک گاو شیری علاوه بر موارد گفته شده به نژاد گاو و بهداشت
گاوداری و زمان بندی تغذیه گاو نیز بستگی دارد . نژاد گاو و شجره گاو تاثیر زیادی در سوددهی گاوداری دارد .
– نکته مهم دیگر بهداشت گاو داری است که باید از نظر نظافت و از نظر نور و جریان هوا با استاندارد مطابقت
داشته باشد و به صورت مداوم سم پاشی گردد تا از وجود هر گونه میکروب و کنه ای پاک گردد . در غیر این
صورت اصیل ترین نژاد گاو درگیر بیماری های گاوی خواهد شد و میزان بهره وری گاوداری پایین خواهد آمد و
حتی شاید منجر به ضرر برای گاودار شود .
– بعضی از کارشناسان دام اعتقاد دارند که آمیخته کردن دو نژاد اصیل و بومی بااعث افزایش تولید شیر و تولید
گوشت در گاوداری می شود .
– در صورتیکه شرایط مناسب در گاوداری فراهم باشد در نتیجه افزایش زاد و ولد برای دام ایجاد شده و گوساله های
سالم به دنیا می آیند . یک گاودار می بایست تمام موارد مورد نیاز خود مانند مکمل گاو پرواری و مکمل گاو شیری
یا کنسانتره گاو گوشتی ، مکمل شیر گوساله ، مکمل چاقی گوساله را بشناسد تا در هنگام نیاز آنها را خریداری کند .
– حساس ترین زمان برای تغذیه گاو شیرده پس از زایمان آن می باشد . چون پس از زایمان تولید شیر گاو به سرعت
افزایش می یابد و در زمان ۸ هفته به حداکثر خود می رسد . دامدار باید مراقب باشد که میزان تغذیه گاو همچنان ثابت
است به طوریکه اوج مقدار مصرف ماده خشک تا ۱۵ هفته بعد از زایمان گاو می باشد . گاو شیرده کاهش انرژی اش
برای تولید شیر را از ذخیره های بدنش جبران می کند و به همین دلیل گاو دار با کاهش وزن گاو در این زمان مواجه می شود.